Jak co roku przedstawiciele różnych sektorów branży biopaliw i biokomponentów w Polsce spotkali się, by porozmawiać o aktualnych wyzwaniach i szansach. Tym razem dyskusję zdominowały kwestie prawne, podatkowe i bieżący kontekst rynkowy, polski i międzynarodowy.

Jedenasta edycja prestiżowej imprezy gościła we Wrocławiu w dniach 18-19 kwietnia 2018. Spotkanie rozpoczął uroczysty bankiet, podczas którego prawie 150 osób skorzystało z okazji by znów się spotkać, odnowić kontakty handlowe czy też nawiązać nowe. Przyjechali reprezentanci wszystkich etapów łańcucha logistycznego handlu BIO: od rolników, poprzez tłocznie olejów roślinnych, wytwórców estrów i etanolu, pośredników w handlu, firmy transportowe, certyfikujące i badające jakość, aż po firmy paliwowe, zobowiązane do realizacji Narodowego Celu Wskaźnikowego (NCW) i Narodowego Celu Redukcyjnego (NCR) w zakresie biopaliw.

Następny dzień przeznaczony był na branżową konferencję. Rozpoczął ją prezes firmy Information Market, Robert Bukowski, który jako organizator powitał wszystkich uczestników i zachęcił do aktywnego uczestnictwa w wydarzeniu.

W pierwszym panelu przygotowane były dwie prezentacje. Tomasz Pańczyszyn z Ministerstwa Energii omówił aktualny stan prawny i perspektywy legislacyjne w zakresie biopaliw, zaczynając swoje wystąpienie od stwierdzenia, że dynamika procesów legislacyjnych jest tu duża, warto rozmawiać na linii resort-rynek i dlatego spotkanie branżowe jest ważne i potrzebne. Pańczyszyn sporo uwagi poświęcił obowiązkowemu bioblendingowi, podkreślając, że jest to rozwiązanie zamierzone na lata, ewentualnie być może będzie rozliczany nie kwartalnie, jak teraz, tylko w dłuższych czasookresach. Blending wprowadzono, by wyeliminować nieuczciwe praktyki rynkowe, przede wszystkim wywożenie biokomponentów z Polski za granicę i konkurowanie firm paliwowych poprzez unikanie realizacji NCW. Zwrócił uwagę, by klienci firm hurtowo handlujących paliwami bacznie przyglądali się ofertom funkcjonującym na rynku zwłaszcza wiosną i latem, gdyż w sytuacji gdyby dostawcy regularnie sprzedawali olej B0 może to sugerować, że nie realizują ciążących na nich zobowiązań publicznych. Pańczyszyn wyjaśnił też genezę wprowadzenia przepisu o produkowaniu estrów tylko z oleju roślinnego obciążonego 5-proc. stawką podatku VAT - w tym przypadku też chodziło o ukrócenie oszustw w łańcuchach handlowych. Zaznaczył, że Ministerstwo Energii, Ministerstwo Finansów i inne agendy rządowe współpracują, by nadzorować rynek BIO i chronić uczciwą konkurencję. Podkreślił, że by skorzystać z „podwójnego naliczania” biokomponentu do NCW firmy paliwowe muszą korzystać z produktów wytworzonych z substancji biodegradowalnych i to będzie mocno monitorowane i sprawdzane. Jeśli chodzi o perspektywy po roku 2020, zdaniem Pańczyszyna trzeba oczekiwać w Unii Europejskiej ustanowienia celu na poziomie udziału 14 proc. wszelkich odnawialnych źródeł energii w transporcie, z czego 7 proc. ma pochodzić z biopaliw konwencjonalnych.

Krzysztof Rutkowski, doradca podatkowy i prawny z kancelarii KDCP, w swoim wystąpieniu odnosił się do pewnych niejasności w rozwiązaniach legislacyjnych dotyczących biopaliw. Głównie skupił się na omówieniu swoistej „luki”, jaką dały zmiany definicji podmiotu zobowiązanego do realizacji NCW – firmy bowiem miały wątpliwości interpretacyjne co do sformułowania „rozporządzanie towarem” i kiedy powstaje faktycznie obowiązek. Rutkowski zwrócił też uwagę słuchaczy, że zagadnienia NCW  i bioblendingu, choć pokrewne, trzeba traktować jednak w praktyce działalności osobno i nie można do bioblendingu stosować pewnych mechanizmów ułatwiających realizację NCW (np. opłatę zastępczą).

Drugi panel rozpoczął się od prezentacji doradcy podatkowego, Krzysztofa Musiała, reprezentującego kancelarię prawną CWW. Poruszył on kwestie dochowywania przez firmy „należytej staranności” w zakresie zakupów produktów, co potrafi wzbudzać zainteresowanie i być kwestionowane przez organy skarbowe na gruncie prawa do odliczania podatku VAT, oraz omówił mający wejść w życie latem 2018 mechanizm „podzielonej płatności”, też będący, w zamyśle Ministerstwa Finansów, narzędziem walki z wyłudzeniami podatków i zabezpieczenia rzetelnych graczy. Krzysztof Musiał radził słuchaczom, jakie procedury weryfikacji kontrahentów w firmach stworzyć i jak je realizować, by zminimalizować ryzyko bycia oskarżonym o udział np. w nielegalnej „karuzeli VATowskiej”, opowiadał też o orzecznictwie  sądowym w tym zakresie. Jeżeli chodzi o „rozbitą płatność”, to Musiał podzielił się ze słuchaczami swoimi wątpliwościami co do praktycznych aspektów funkcjonowania tego narzędzia. W jego opinii mogą pojawić się problemy z uwalnianiem środków z „rachunków VAT”, nawet jeśli teoretyczne przesłanki takiego zwolnienia będą miały miejsce, środki najpewniej nie będą w żaden sposób faktycznie oprocentowane, a stworzenie nowych kont (choć ich prowadzenie będzie darmowe dla przedsiębiorców) może tak naprawdę przełożyć się na wzrost cen pozostałych usług bankowych.

Wystąpienie Adama Stępnia, dyrektora w Polskim Stowarzyszeniu Producentów Oleju oraz Krajowej Izbie Biopaliw, poświęcone było kwestii importu do Unii Europejskiej estrów pochodzących z innych kontynentów - jest to poważny problem dla rynku europejskiego, gdyż towar przywożony jest znacznie tańszy, a to zaburza nie tylko funkcjonowanie zakładów, ale też i niszczy wszelkie kalkulacje rentowności czy wpływa na drastyczne spadki notowań produktowych. Stępień pokazał mocno zastanawiające statystyki, z których wynika skokowy wręcz wzrost zakupów estrów do UE w 2017 r. wobec poziomów z lat wcześniejszych. Zauważył też, że USA zamknęły niedawno swój rynek dla biokomponentów z zagranicy, a to zbiegło się w czasie z otwarciem właśnie rynków europejskich i zniesieniem funkcjonujących wcześniej barier. Europejscy wytwórcy biokomponentów naciskają na Komisję Europejską by interweniowała, ta jednak na razie ostrożnie podchodzi do sytuacji, bojąc się że zbyt agresywne osłony mogą wywołać reakcję ze strony Światowej Organizacji Handlu.

W ostatnim panelu Jarosław Cendrowski z Grupy Lotos przedstawił perspektywy wykorzystania nowoczesnych technologii wytwarzania biokomponentów w przemyśle rafineryjnym, głównie pod kątem realizacji NCR. Zaznaczył, że dziś nie są stosowane, jeśli chodzi o obowiązki biopaliwowe, szczególnie zaawansowane technologie, a możliwości przecież oczywiście istnieją. Sporo uwagi poświęcił technologii współuwodornienia olei roślinnych jako jednej z metod osiągnięcia NCW, zaznaczając jednak, że trwa swoisty wyścig z czasem - przepisy prawne dopiero niedawno dopuściły jej stosowanie, a przygotowanie zakładu produkcji paliw do jej wdrożenia musi potrwać. Cendrowski podkreślał też pewne paradoksy: NCW i NCR są niespójne w swoich celach i środkach realizacji, a czasami wręcz sprzeczne; ponadto biokomponenty pochodzące z zagranicy, choć nie pozwalają zastosować współczynnika  pomniejszającego wymagany poziom NCW, dały w roku 2017 lepszą niż krajowe redukcję emisji CO2, kluczową dla… NCR.

Ostatnie wystąpienie przeprowadził Jan Zimnicki, doradca z KDCP. Dotyczyło ono kontroli prowadzonych przez rozmaite instytucje w całym łańcuchu dostaw biokomponentów. Zimnicki przedstawił aktualny stan prawny w tym zakresie po nowelizacjach - kto kogo i na jakich zasadach może teraz sprawdzać. Uczulił też, że kontrole URE i KOWR nie muszą być już teraz zapowiedziane. Szczególnie przydatne były podane przez prelegenta najczęściej występujące błędy u przedsiębiorców oraz metody ochrony prawnej i postępowania w sytuacji, gdyby wystąpił spór z audytorami.

Ostatnim akcentem konferencji była dość spontaniczna dyskusja uczestników nie będących prelegentami. Przedstawiciele branży paliwowej zaapelowali do polskich dostawców biokomponentów o konkretny dialog, wobec sygnalizowanych przez tych ostatnich kłopotów z realizacją dostaw do rafinerii. Jest to trudna dla obu stron sytuacja, mogąca rodzić poważne konsekwencje, na których w skrajnej sytuacji skorzystać mogą tylko zagraniczne podmioty, konkurenci polskich. Tym bardziej sensowne jest kontynuowanie spotkań branżowych, wymiana opinii i szukanie rozwiązań przez wszystkich uczestników rynku.